Een schets in deze Brightsite Transition Outlook 2024 laat beeldend zien dat je niet ver komt op een fiets zonder rubber en kunststoffen. We hebben chemie hard nodig voor veel van onze dagelijkse producten. En diezelfde chemie moet én kan snel veranderen in groene en duurzame chemie. Niet langer met olie en gas aan de basis, maar zo snel mogelijk met hernieuwbare energie en hernieuwbare grondstoffen. Wat is er nodig om die grote uitdaging aan te gaan?
Een circulaire mentaliteit, zegt BTO 2024: Want deze nieuwe bronnen voor de chemie zijn schaars. En schaarste betekent dat we veel beter en zuiniger met de beschikbare middelen om moeten gaan. Dit vraagt om gedragsverandering bij zowel producenten als consumenten. Door op een slimmere manier aan de behoefte van consumenten te voldoen, is er veel minder schaarse duurzame koolstof nodig! Circulaire businessmodellen en productontwerp staan hier aan de basis.
U zult zien dat deze BTO 2024, net als die van vorig jaar overigens, met een paar eenvoudige rekensommen komt, waarmee de mogelijkheden én de complexiteit van de omschakeling naar hernieuwbare grondstoffen duidelijk worden. Het stuk laat zien welke afwegingen er te maken zijn. En hoe die afwegingen kunnen uitpakken, afhankelijk van de lokale context waar geproduceerd gaat worden. Daarbij vraagt BTO 2024 niet alleen aandacht voor energie-efficiëntie, maar ook voor koolstofefficiëntie en de relatie tussen die twee in chemische processen.
Naast lof heb ik ook een aanvulling op deze BTO. Deze schetst helder wat er nodig is om de chemie om te bouwen tot een hernieuwbare, klimaatneutrale chemie, maar de opgave waar we voor staan is breder dan alleen moleculen en efficiëntie. De overgang naar een groene chemie moet én kan ook positieve invloed hebben op andere belangrijke aspecten in de omgeving, zoals de gezondheid van mensen, dieren en planten. Klimaatneutrale chemie wordt zo ook een schone chemie.
In dat verband wil ik een lans breken voor de ontwerpmethode “safe and sustainable by design”. Dit is een multidisciplinair ontwerpproces om in een vroeg stadium de veiligheid en duurzaamheid van een nieuwe stof of een nieuw technisch proces te garanderen. De benodigde transitie in de chemie biedt een grote kans om de chemie veel schoner te maken. Circulariteit helpt, maar er is altijd lekkage, er zijn altijd emissies. Dat geldt overigens niet alleen voor nieuwe stoffen: Hoe veilig en duurzaam zijn onze huidige chemicaliën eigenlijk?
Laten we deze ontwerpmethode en overwegingen nadrukkelijk meenemen en er samen de schouders onder zetten!
Marjolein Demmers
Directeur Natuur & Milieu