Brightsite heeft bijgedragen aan vier verschillende Groeifondsvoorstellen. “We bevinden ons in een spannende periode, waarin allerlei initiatieven en consortia ontstaan die werk maken van de vergroening van de Nederlandse chemie. Het is geweldig dat er in gezamenlijkheid zulke fantastische inhoudelijke Groeifondsvoorstellen geschreven worden”, aldus Arnold Stokking, Managing Director Brightsite.
Met het Nationaal Groeifonds investeert het kabinet in projecten die zorgen voor economische groei voor de lange termijn. Er zijn 37 voorstellen ingediend, deze worden de komende tijd getoetst door een onafhankelijke commissie, naar verwachting wordt voor de zomer van 2022 bekend welke voorstellen gehonoreerd worden. In dit artikel besteden we aandacht aan de ingediende voorstellen aan de hand van gesprekken met betrokken partners.
- Voorstel 1 | Agri-Based Chemicals – Circulaire plastics op basis van suiker
- Voorstel 2 | MaterialenNL – Chemische recycling & Brightlands Circular Space
- Voorstel 3 | NXTGEN HIGHTECH – plasma
- Voorstel 4 | Watertechnologie – Circulair water voor Chemelot
Waarom zijn deze Groeifondsvoorstellen belangrijk?
“Geen enkele partij kan de transities waar we nu voor staan alleen aan. Het opschalen van kansrijke innovaties is van nationaal belang om de klimaatdoelstellingen te halen. Cross-sectorale samenwerkingen, bijvoorbeeld op het gebied van water, elektrificatie, agri en afval als grondstof, zijn vereist en vragen om regie en stimulans. Met het Nationaal Groeifonds investeert het kabinet in projecten die zorgen voor economische groei voor de lange termijn. De vier Groeifondsvoorstellen die we hier bespreken, maken het nemen van regie mogelijk. Op verschillende thema’s zijn coalities bij elkaar gekomen die voorstellen hebben ingediend.
Arnold Stokking (Managing Director Brightsite):
“We leven in een bijzondere tijd, ik heb dit soort samenwerking in coalities en consortia niet eerder meegemaakt. Daar kunnen we niet anders dan achterstaan als Brightsite, samen komen we immers verder dan alleen. Hoewel deze aanvragen nog niet hebben gewonnen, hebben we tijdens het opstellen al veel van elkaar geleerd. En dat is zeer waardevol, bovendien hebben elk van de voorstellen doorbraakpotentieel. Of het nou gaat om het inzetten van suiker in de ‘plasticroute’, komen tot duurzame en circulaire materiaalinnovaties, circulair plastic produceren op basis van reststromen of nieuwe generatie waterzuivering; we zijn trots om als Brightsite bij te dragen aan deze vier voorstellen die Nederland duurzamer zullen maken.”
Agri-Based Chemicals – Circulaire plastics op basis van suiker
Om de klimaatdoelstellingen te behalen is het noodzakelijk om naast de energietransitie ook vol in te zetten op de grondstoffentransitie. Fossiele grondstoffen voor chemicaliën en materialen moeten worden vervangen door hernieuwbare koolstofbronnen. Het programma Agri-Based Chemicals levert daar een belangrijke bijdrage aan, doordat het voorziet in opschaling van het gebruik van biogrondstoffen voor chemicaliën en kunststoffen. “Ons programma ondersteunt de realisatie van twee ‘demonstrators-at-scale’ van op suiker gebaseerde chemicaliën en materialen. Ze kunnen als vliegwiel functioneren om zowel aan de grondstoffenkant als aan de marktkant nieuwe initiatieven tot wasdom te laten komen”, vertelt Kees de Gooijer (TKI Agri&Food en TKI Biobased Economy).
Kees de Gooijer (Chief Inspiration Officer TKI Agri&Food en TKI Biobased Economy):
“De verbinding die gelegd wordt tussen de agri-sector, de chemie en de voedingsindustrie is uniek”
“Er gebeurt nog te weinig als het gaat om de grondstoffentransitie, we moeten het groter en breder aanpakken. We moeten op zoek naar nieuwe polymeren vanuit suiker. Dat vraagt om nogal wat, opschaling is daarin cruciaal. Met dit groeifondsvoorstel willen we gaan kijken wat mogelijk is en hoe we kunnen opschalen. We verwachten dat we een derde van de uitstoot van de chemie kunnen wegnemen. Hoe mooi is het als we met behulp van biomassa kunststof maken dat vervolgens 50 jaar in je kozijn zit. Als we biogrondstoffen – plantjes die CO₂ uit de lucht halen – gaan inzetten halen we zelfs CO₂ uit de lucht. Suikerbieten zijn een mooi startpunt om mee te beginnen. Ik verwacht dat dit voorstel een opmaat is naar veel meer.
Uniek aan dit programma is de verbinding die gelegd wordt tussen drie sterke Nederlandse sectoren: de agri-sector, de chemie en de voedingsindustrie. Die verbinding zorgt met technologische en organisatorische innovatie voor nieuwe waardeketens over deze sectoren heen”, licht De Gooijer toe.
MaterialenNL – Chemische recycling & Brightlands Circular Space
Op weg naar een duurzame toekomst is er behoefte aan innovatieve manieren om CO₂-emissie en materiaalverspilling terug te dringen. Functionele, duurzame en circulaire materiaalinnovaties zijn hiervoor essentieel. Dit vergt een overgang naar economisch rendabele productie en gebruik van duurzame en 100% circulaire materialen met nieuwe functionaliteiten. Duurzame MaterialenNL probeert knelpunten in de opschaling van laboratoriumschaal naar productie op te lossen.
Met dit voorstel worden drie belangrijke materiaalsectoren, met grote economische en duurzaamheidspotentie aangepakt: energiematerialen, constructieve materialen en circulaire plastics. Het voorstel ontwikkelt twaalf demonstrators voor nieuwe technologieën. “De uitdagingen waar we nu voor staan, stellen ons voor een puzzel die zich moeilijk laat leggen. Dit groeifondsvoorstel kan in grote mate bijdragen aan het bereiken van de 2050 doelen van nul CO₂-uitstoot, nul fossiel gebruik en nul afval”, zegt Willem Sederel (voorzitter Circular BioBased Delta).
Willem Sederel (Voorzitter Circular BioBased Delta):
“Een circulaire plasticindustrie kan enkel worden gecreëerd als verschillende technologieën naast elkaar in grote volumes ingezet worden.”
Brightsite is betrokken bij twee werkpakketten:
Showcase Circulair plastic produceren op basis van reststromen:
“We willen naar een circulaire plasticketen. Dat is een gigantische uitdaging, want waar halen we de grondstof vandaan? Dat zal een combinatie van biomassa, reyclestromen en afval zijn. Dit betekent een overgang naar vaste grondstoffen en van een gespecificeerde fossiele grondstof naar heterogeen materiaal. Afval zal eerst gesorteerd en gezuiverd moeten worden zodat de chemie ermee kan werken. De kwaliteit van reststromen als grondstof voor conversietechnologieën is sterk bepalend voor mogelijke toepassing in de productie van circulaire plastics. We hebben een toolbox met diverse veelbelovende technologieën om plasticreststromen om te zetten in (circulaire) grondstoffen voor de plastic industrie, chemisch recyclen is daar één van.
Een circulaire plasticindustrie in Nederland kan enkel worden gecreëerd als verschillende technologieën naast elkaar in grote volumes ingezet worden. Deze ontwikkeling kan alleen plaatsvinden als er ervaring wordt opgedaan hoe in de praktijk de plasticketen gesloten kan worden. Dat doen we onder meer met behulp van deze showcase. We bekijken alle stappen en zoeken uit hoe we hier een businesscase van kunnen maken. Technieken die zullen winnen zullen wat toleranter moeten zijn, meer heterogeniteit kunnen hanteren”, verwacht Sederel.
Brightlands Circular Space (BCS):
BCS draait om opschaling van recylingtechnologie én learning communities. “Met BCS richten we binnen de Groeifondsaanvraag MaterialenNL de circulaire plastic waardeketen concreet in”, zegt Lia Voermans, director Innovation Strategy van Brightlands Chemelot Campus. BCS verbindt twee werelden; die van academische, bedrijfsmatige innovaties én commerciële opschaling. BCS staat voor een innovatieve, integrale ‘open space’ systeemaanpak, met ideale omstandigheden voor de opschaling van innovatieve circulaire materialen en processen. De basis van de beoogde circulaire waardeketen is een flexibele pre-processing unit. Deze zogenaamde ‘Flexibele Sorteer Unit’ scheidt en bewerkt ingezameld plastic afval tot fracties die hun weg vinden naar diverse recyclingtechnologieën. Daarmee worden plastic inputstromen geschikt gemaakt voor verschillende pilot en demonstratie recycleprocessen.
Lia Voermans (Director Innovation Strategy van Brightlands Chemelot Campus):
“We zijn op Brightlands Chemelot Campus bij uitstek in staat om de volledige innovatieve circulaire waardeketen op plastics vorm te geven; we praten niet, maar doen.”
“Deze processen kunnen we opschalen in een ‘plug & play’ omgeving waar mechanische en chemische recycling op verschillende Technology Readiness Levels (TRL’s) een plaats kunnen krijgen. Daarnaast is een experience center, gericht op ‘design from’ en ‘design to’ recycle, onderdeel van de circulaire keten. Daarin werken we in nauwe connectie met de ‘learning community’ van de campus; studenten van mbo, hbo en universiteit. De combinatie van het innovatieve ecosysteem van de campus met een diversiteit aan stakeholders – onderzoekers, studenten, bedrijven en ondernemers –, die disruptief durven te zijn, maakt de ‘circular closed loop’ aanpak uniek in zijn soort. BCS is een belangrijke concrete uitwerking van de Chemelot Circular Hub. We zijn hier bij uitstek in staat om van praten naar doen te gaan, daar is de groeifondsaanvraag ook op gericht. De randvoorwaarden en de bereidheid van verschillende partijen om te investeren zijn aanwezig”, aldus Voermans.
NXTGEN HIGHTECH – plasma
De Nederlandse productie van hightech equipment is van wereldniveau. Maar de concurrentie in de wereld groeit, er liggen dringende maatschappelijke opgaven en de benodigde investeringen worden steeds groter. Het groeifondsvoorstel NXTGEN HIGHTECH pakt dit alles in één keer aan. Het wil investeren in zes essentiële toepassingsgebieden: schone energie, datacommunicatie via licht, apparatuur voor snellere medicijnontwikkeling zonder dierproeven, snellere chips, innovatieve productie van lichte composietmaterialen en snelle en precieze robots in de land- en tuinbouw. “Als we als Nederlands hightech sector ook in de toekomst tot de wereldtop willen behoren, zullen we een nieuwe generatie hightech machines moeten ontwikkelen. De energietransitie zal grote impact hebben en bijvoorbeeld binnen de chemische industrie leiden tot nieuwe technologie en machines. Wij moeten in staat zijn om die te leveren”, zegt Marc Hendrikse (boegbeeld Topsector High Tech Systemen en Materialen).
Om dat te bewerkstelligen gaan consortia van bedrijven en kennisinstellingen nieuwe technologieën ontwikkelen en nog sterker samenwerken: kennis uitwisselen, leren van elkaar en met elkaar nieuw talent aantrekken. “Binnen de chemie is plasma een van de technologieën waar potentie in zit, daar willen we graag onze bijdrage aan leveren. Inmiddels hebben onze twee werelden, die elkaars taal voorheen niet spraken, goed contact. De bal is aan het rollen, nu is het zaak om tempo te maken.
Marc Hendrikse (Boegbeeld Topsector High Tech Systemen en Materialen):
“Inmiddels hebben onze twee werelden, die elkaars taal niet spraken, goed contact. De bal is aan het rollen, nu is het zaak om tempo te maken.”
Voor we het weten is het 2030/2050 en er moet nog het nodige gebeuren. Samen willen we ontdekken wat wel en niet werkt en gaandeweg een optimum vinden. Daarbij houden we rekening met dat onze werelden anders denken. Binnen de hightech geldt ‘snel, snel, sneller’, terwijl binnen de chemie veiligheid voorop staat. We slaan een brug tussen die werelden en gaan voor snel én veilig. In dit traject gaat het dus niet alleen om technische uitdagingen maar tevens om cross-sectoraal samenwerken in de benodigde systeemarchitectuur. Op Chemelot wordt al op kleine schaal met plasma gewerkt, biedt de plek en een incubator aan om later op te schalen. Samen gaan we met pilotprojecten aan de slag”, aldus Hendrikse.
Watertechnologie – Circulair water voor Chemelot
Het Groeiplan Watertechnologie geeft een belangrijke impuls aan uitbreiding en export van de Nederlandse watertechnologiesector. Het plan zorgt er tevens voor dat in Nederland voldoende schoon water beschikbaar is, zowel voor drinkwater en natuur als voor de veel water verbruikende (exporterende) land- en tuinbouw en industrie.
Lianne van Oord (Programma Manager Procesinnovatie bij Brightsite):
“Processen gaan veranderen en dat zal, al weten we nog niet hoe, effect hebben op water.”
Het Groeiplan omvat het gehele kennis en innovatie-ecosysteem: van onderzoek en ontwikkeling, tot en met opschaling en (inter)nationale exploitatie én het intensiveert de afstemming zowel binnen de sector als cross-sectoraal. Onderdeel van het voorstel is een demonstratieproject rondom de watertransitie op Chemelot, waarbij lozing van stoffen naar het oppervlaktewater en het totale waterverbruik significant moeten verminderen.
“Chemelot is, met 44 miljoen kuub per jaar, een grote watergebruiker. Water is cruciaal voor het functioneren van onze fabrieken. Gezien de druk op water willen we onze waterzuivering optimaliseren en ons watergebruik verminderen. Daarbij houden we rekening met de impact die de transitie naar een duurzame site heeft op het watergebruik en de emissie van afvalstoffen naar water. Processen gaan veranderen en dat zal, al weten we nog niet hoe, effect hebben op water. Dit is een enorme opgave op een bestaande en vergaand geïntegreerde site als Chemelot, daarom zijn we het programma ‘Circulair Water voor Chemelot’ gestart”, vertelt Lianne van Oord (Programma Manager Procesinnovatie bij Brightsite).
Jos Boere (Plv. directeur KWH, TKI Watertechnologie):
“Vanuit een sterke drijfveer kom je tot nieuwe technologie.”
“We willen naar schoon en voldoende water dat zoveel mogelijk duurzaam en circulair is. Binnen ons groeiplan waren we op zoek naar demonstratieprojecten die er toe doen, dit initiatief past natuurlijk perfect. Chemelot en Brightsite zijn onlangs met hun circulair waterprogramma gestart en het was duidelijk dat er een sterke drijfveer achter zit. Vanuit die drijfveer kom je tot nieuwe technologie”, denkt Jos Boere (TKI Watertechnologie). “Wij zijn trots dat we onderdeel mogen zijn van dit groeifondsvoorstel en samen mogen optrekken. Onze transitie staat nog in de kinderschoenen, het is fijn dat het belang ervan wordt ingezien. Dit is het begin van een mooi traject”, besluit Van Oord.
Share this page