Koen Janssen nam afscheid als managing director van Brightlands Materials Center en als lid van de stuurgroep van Brightsite. Hier blikt hij terug op de afgelopen jaren, vooruit op zijn overstap naar de Technische Universiteit Eindhoven en reflecteert hij op de Brightsite Transition Outlook 2024.
Koen Janssen (1964) promoveerde in de polymeerchemie aan de Katholieke Universiteit Leuven en bekleedde 31 jaar lang diverse functies binnen DSM, waarvan 25 jaar in Zuid-Limburg en de laatste 3 jaar in de Verenigde Staten. Vanuit de VS keerde hij in oktober 2022 terug naar Geleen als managing director van Brightlands Materials Center (BMC). Daarnaast was hij als bestuurslid betrokken bij verschillende consortia, stuurgroepen en onderzoeksprogramma’s, onder meer Syschemiq (Europees project circulaire kunststofeconomie), Brightlands Circular Space (co-creatie centrum voor circulaire plastics), de R&D Hub for Plastic Waste Processing (World Economic Forum-initiatief rondom verduurzaming en optimalisatie plastic end-of-use verwerking) en Brightsite. Per 1 maart 2025 startte Janssen als voorzitter van het College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e).
Hoe kijkt u terug op uw tijd bij BMC en vooruit naar uw overstap naar de TU/e?
Ik kijk met veel trots en plezier terug op de afgelopen tweeënhalf jaar. We hebben een erg leuk en gemotiveerd team dat divers en jong is. Ik heb er vanaf het begin op gehamerd dat we impact moeten genereren. En we hebben de nodige stappen gezet in termen van opschuiven naar de markt toe en testen of een product/technologie gevaloriseerd kan worden. We bereiden momenteel onze eerste spin-off voor. Na al jaren binnen de industrie te hebben gewerkt was het werken voor een andere werkgever (TNO) even wennen, maar ook een bewuste keuze. Mijn hart ligt in de combinatie van materialenonderzoek, duurzaamheid en het begeleiden van een team naar impact. BMC is op weg om een leidend instituut te worden op het gebied van circulaire materialen, daar wilde ik graag aan bijdragen. Daarbij is het prettig om weer dichterbij familie te wonen. En ik ben positief verrast: als je een duidelijke visie hebt en de richting goed beargumenteerd, is er veel mogelijk binnen TNO. Ik ben dankbaar voor de ruimte die ik heb gekregen.
De functie bij de TU/e kwam op mijn pad en kon ik niet laten lopen, hoewel het lastig is de Brightlands Chemelot Campus (BCC) achter te laten. De TU/e maakt voor mij de cirkel rond in mijn carrière. Van jaren binnen de industrie en nu een kennisinstituut, volgt de academie. Zo sluit ik mijn carrière af met onderwijs en onderzoek, daar waar alles begon. Het is een eer om leiding te mogen geven aan een zeer dynamisch instituut dat bekend staat om zijn centrale rol in Brainport, een wereldwijd toonaangevend hightech ecosysteem. Ik kijk er ontzettend naar uit om samen met mijn nieuwe collega’s te werken aan maximale impact op het gebied van onderwijs, onderzoek en valorisatie.
Hoe was het om lid van de Brightsite’s stuurgroep te zijn?
Ik loop al lang rond in het ecosysteem van BCC en weet hoe het werkt op deze netwerkcampus. Bij organisatorische aanpassingen binnen TNO moest eind 2022 het Brightsite stuurgroeplid van TNO (Marinke Wijngaard) opgevolgd worden. Omdat ik veel ervaring heb in het Geleense is mij gevraagd om haar stoel over te nemen. Dat heb ik met veel plezier gedaan. Het was mooi om te zien dat er meer en meer scherpte in de discussies binnen de stuurgroep kwam, dit komt de kwaliteit van de besluitvorming ten goede. We hebben, nu Brightsite 5 jaar bestaat, de eerste fase goed afgerond. Onder meer met het prachtige Brightsite Connaction Event eind 2024, waar we met trots op kunnen terugkijken. Ook zijn we tot een duidelijke richting gekomen voor fase twee, die dit jaar start. Er is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst getekend door de Brightsite kernpartners: Sitech Services, TNO, Universiteit Maastricht en Brightlands Chemelot Campus.
Hoe kijkt u naar de stappen die Brightsite heeft gezet in de afgelopen jaren?
Het bijzondere aan Brightsite is de samenwerking tussen partijen die verschillend zijn. Ieder brengt eigen competenties, skills en ervaringen mee. Je merkt dat daar waar alle competenties netjes samensmelten – zoals in het Brightsite Plasmalab – er prachtige ontwikkelingen plaatsvinden. Dat is Brightsite op zijn best. De recentelijk aanpassing naar projectfinanciering (in plaats van programmafinanciering) heeft als voordeel dat de partners die deelnemen in een project zeer gecommitteerd zijn omdat het past in hun eigen roadmaps. Het nieuwe Brightsite-programma wordt een combinatie van basisonderwerpen (een voortzetting van bestaande programma’s) en groeigebieden. De precieze focus moet in de loop van 2025 vormkrijgen, een cruciaal jaar. Het is belangrijk een lange adem te hebben (3-5 jaar) om te zien of een groeigebied een echt parel is, dat vergt commitment. Ik hoop dat een aantal parels gaan lopen en het fundament van Brightsite kunnen gaan versterken.
Wat zou u Brightsite meegeven voor de toekomst?
Het is belangrijk om te blijven inzetten op het combineren van zoveel mogelijk competenties van de verschillende partners in projecten. Dat maakt de samenwerking hecht en vergroot de kans op valorisatie. Kijk goed naar de ontwikkeling van de chemische industrie. De wereld staat in brand, geopolitiek en qua klimaat. En we hebben niet veel tijd meer. Hoe kunnen we daar als Brightsite op inspelen op een manier waar de maatschappij echt iets aan heeft? Hoe kunnen we doordringen tot de strategische agenda van de verschillende Chemelotspelers? Dat zijn vragen waar Brightsite een antwoord op moet zien te vinden. Ik hoop, en verwacht, dat de benoeming van Koos van Haasteren tot Executive Director van Chemelot deuren opent om gezamenlijk naar de strategische agenda te kijken. Tot slot is de Brightsite Transition Outlook (BTO) 2024 een mooi overzicht dat ingezet kan worden om de discussie te starten.
Wat is de waarde van de BTO 2024?
BTO 2024 schetst concrete routes naar CO₂-vrije energie, hernieuwbare grondstoffen en circulaire productie. Het is een mooi stuk dat geschreven is voor het bredere publiek in een verstaanbare taal. Dat er een aantal versies, interactief, informatief en meer technisch, verschijnen is uniek. Er zitten een aantal belangrijke dingen is: chemie is essentieel, circulaire mindset is de weg vooruit en er is niet één oplossing. Net als zijn voorgangers is deze BTO een prachtige overzichtsstudie die richtinggevend is voor de transitie van de industrie. De BTO zet je aan het denken, voedt discussies en opent ogen. Bovendien helpt het de chemie in een ander daglicht te komen en begeleidt diverse organen om te kijken naar de transitiepaden. Ik vind het waardevol hoe de BTO de chemie positioneert als een essentiële oplossing voor de samenleving. Het is een onafhankelijke visie op hoe we naar de toekomst moeten kijken, vanuit verschillende perspectieven. Er is een veelzijdige reeks technologieën beschikbaar, allemaal met een hoog duurzaamheidspotentieel. De transitie is een ingewikkeld probleem, alleen samen kunnen we bouwen aan de toekomst door de puzzel op te oplossen. Chemie is van groot belang voor diverse andere transities. Dit alles laat de BTO goed zien. Circulair water is een mooi nieuw element omdat water steeds schaarser wordt. Bovendien worden vergunningen steeds strenger en moet de industrie met nieuwe oplossingen komen.
Wat zou de hoofdboodschap moeten zijn van de BTO roadshow? Wat neemt u zelf mee?
Het is ontzettend waardevol dat Brightsite met de BTO het land in gaat. Het is bij uitstek een middel dat extern ingezet kan worden. Een belangrijke boodschap is dat de industrie cruciaal is voor onze maatschappij. Chemie is letterlijk overal. We moeten samenwerken als maatschappij om de chemische sector verder te verduurzamen. Dat vergt een ander investeringsklimaat. Daarnaast is een cascade van oplossingen nodig en dat vergt een open mind in plaats van strijden voor één oplossing. We moeten aan de bak want in het huidige geopolitieke landschap zal Europa, en ook Nederland, meer voor zichzelf moeten zorgen op het vlak van energie, materialen en kritische grondstoffen. De TU/e heeft duurzaamheid als belangrijke prioriteit nu en naar de toekomst toe. De invalshoek van de BTO helpt om mee het systeemdenken te stimuleren, dat wil ik meenemen.
Wat zijn de grootste kansen/uitdagingen rondom de transitie van de (chemische) industrie?
We hebben een enorme kans om de energie- en materiaaltransitie vorm te geven als Europa. Er zijn uitdagingen op het gebied van energieprijzen, kritische materialen, regeldruk en er is te weinig risicokapitaal. Maar we hebben de benodigde kennis en moeten wegen vinden om die om te zetten naar schaalbare oplossingen die geïmplementeerd worden. We moeten naar een circulaire economie, dat vergt samenwerking en elkaar een fair deel van de koek gunnen. Laat dat nou net onze grootste zwakte zijn. We moeten vooral aan de toekomstige generaties denken en onze verantwoordelijkheid nemen. De aarde blijft bestaan, de vraag is of wij als mens er ook nog een plekje op zullen hebben.
Wat verwacht u daarin van Brightsite?
Brightsite moet zich blijven inzetten voor de transitie van de industrie en zorgen kenbaar blijven maken, bijvoorbeeld via een BTO. De volgende stap zou wat mij betreft zijn om in een volgend BTO het Brightsite gedachtegoed te vangen in concrete acties, hoe moeilijk dat ook is. Zorg voor een aantrekkelijk perspectief voor lezers, blijf onbevreesd eerlijk en maak concrete punten. Kom met concrete voorstellen, want er wordt veel gepraat maar te weinig ondernomen. We willen in Nederland het beste jongetje van de klas zijn, maar de wereld draait door. Het is tijd voor actie!